Posterunki ruchu służą do bezpiecznego, regularnego i sprawnego prowadzenia ruchu kolejowego.
Posterunki ruchu dzielą się na posterunki następcze, pomocnicze i osłonne.
Posterunek następczy reguluje następstwo pociągów, czyli pozwala na przejazd lub odjazd pociągów wówczas, gdy tor przyległego odstępu (szlaku) dla danego pociągu jest wolny. Posterunki następcze dzielą się na posterunki: zapowiadawcze, bocznicowe i odstępowe.
Posterunek zapowiadawczy jest to posterunek mający możliwość zmiany kolejności jazdy pociągów wyprawianych na tor szlakowy przyległy do posterunku. Do posterunków zapowiadawczych należą stacje i posterunki odgałęźne.
Stacja jest to posterunek zapowiadawczy, w którego odrębie, oprócz toru głównego zasadniczego, znajduje się co najmniej jeden tor główny, a pociągi mogą rozpoczynać i kończyć jazdę, krzyżować się i wyprzedzać, jak również zmieniać skład lub kierunek jazdy. Duże stacje mogą być podzielone na rejony stanowiące osobne posterunki zapowiadawcze. Stacje na których układ torów umożliwia jedynie krzyżowanie i wyprowadzanie pociągów, nazywa się mijanką.
Zależnie od rodzaju pracy rozróżnia się stacje:
- rozrządowe, towarowe stacje manewrowe przeznaczone zasadniczo do rozrządzania składów pociągów towarowych przybyłych z własnego jak i obcych obszarów ciążenia, oraz do zestawiania pociągów towarowych do innych stacji rozrządowych i do stacji manewrowych rejonowych własnego obszaru ciążenia;
- manewrowe, stacje towarowe wykonujące zadania w zakresie obsługi stacyjnych i liniowych punktów ładunkowych znajdujących się w jej rejonie ciążenia, a także zadania związane z przyjmowaniem, rozrządzeniem, zestawianiem i wyprawianiem pociągów towarowych; stacja ma odpowiednią ilość lokomotyw i drużyn manewrowych;
- ładunkowe, przeznaczone do dokonywania czynności ładunkowych w związku z nadawaniem i wyprawianiem przesyłek towarowych;
- postojowe, przeznaczone do postoju, czyszczenia, naprawy, zaopatrywania, wyposażania i przerabiania składów pociągów pasażerskich,
- portowe, przeznaczone do kolejowej obsługi portów morskich lub śródlądowych,
- przeładunkowe, przeznaczone do przeładunku przesyłek na kolejach o różnej szerokościach torów.
Zależnie od rodzaju przewozów rozróżnia się stacje:
- osobowe, przeznaczone do obsługi i przewozu pasażerów, przesyłek bagażowych, ekspresowych i pocztowych,
- towarowe, przeznaczone do obsługi przewozów przesyłek towarowych,
- osobowe – towarowe, przeznaczone do obsługi przewozów osobowych i towarowych.
Pod względem ruchu pociągów rozróżnia się stacje:
- krańcowe, początkowe i końcowe poszczególnych pociągów;
- pośrednie, znajdują się pomiędzy stacjami krańcowymi.
Pod względem połączenia ze sobą linii kolejowych, stacje ,na których łączą się szlaki z trzech lub więcej kierunków nazywamy, stacjami węzłowymi. Zespół posterunków ruchu i punktów ekspedycyjnych znajdujących się na stacji węzłowej lub na sąsiadujących ze sobą stacjach węzłowych i w pobliżu względnie tych stacji, nazywamy węzłem kolejowym. Zależnie od potrzeb zakład infrastruktury kolejowej ustala granice węzłów. Ustalenia te ujmuje się w regulaminach technicznych dotyczących posterunków ruchu.
Granicę pomiędzy szlakiem, a posterunkiem zapowiadawczym stanowi:
- na liniach jednotorowych – semafor wjazdowy tego posterunku,
- na liniach dwu i wielotorowych – miejsce znajdowania się semafora wjazdowego i linia prostopadła do osi toru, w miejscu ustawienia tego semafora.
Wyjątki stanowią przypadki, w których granica miedzy poszczególnymi torami szlakowymi, a posterunkiem zapowiadawczym jest różna, a mianowicie:
- jeśli tory szlakowe oddalone są od siebie tak, że nie można stwierdzić miejsca linii prostopadłej do osi torów, w miejscu ustawienia semafora wjazdowego – wówczas granicę miedzy tym torem szlakowym, przy którym nie ma semafora wjazdowego, a posterunkiem zapowiadawczym jest miejsce znajdujące się w tym torze od strony szlaku 100 metrów przed najbliższym rozjazdem (skrzyżowaniem);
- jeżeli na torze najbliższy rozjazd (skrzyżowanie) znajduje się bliżej szlaku niż rozjazd (skrzyżowanie) w sąsiednim torze osłaniany semaforem wjazdowym, wówczas granicę między tym torem szlakowym, przy którym nie ma semafora wjazdowego, a posterunkiem zapowiadawczym jest miejsce znajdujące się w tym torze od strony szlaku 100 metrów przed najbliższym rozjazdem (skrzyżowaniem);
- jeśli przy torze znajduje się odnoszące się do tego toru urządzenie sygnałowe, za pomocą którego podaje się zezwolenie na wjazd pociągu – wówczas granicą między torem szlakowym, torem posterunku zapowiadawczego jest miejsce znajdowania się tego urządzenia.
Posterunek odgałęźny urządzony jest poza stacją:
- w miejscu odgałęzienia linii lub bocznicy;
- przy przejściu ze szlaku jednotorowego w dwutorowy i odwrotnie;
- w miejscu połączenia torów szlakowych.
Posterunek odgałęźny bierze udział w prowadzeniu ruchu wszystkich pociągów kursujących na przyległych szlakach (odstępach).
Posterunek bocznicowy jest to posterunek ruchu urządzony na szlaku przy odgałęzieniu bocznicy, który bierze udział w prowadzeniu ruchu wszystkich pociągów kursujących na przyległych odstępach i pociągów obsługujących bocznice. Przyjmowanie pociągów na bocznicę i wyprawianiu ich z bocznicy odbywa się na zasadach ustalonych da posterunków zapowiadawczych, a przepuszczanie innych pociągów – na zasadach ustalonych dla posterunków odstepowych. Udział posterunku bocznicowego w prowadzeniu ruchu, w przypadkach szczególnych określa jego dyrekcja.
Posterunek odstępowy reguluje następstwo pociągów, czyli pozwala na przejazd (wjazd) pociągu w następny odstęp dopiero wówczas, gdy odstęp ten jest wolny. Posterunki odstępowe są obsługiwane lub samoczynne. Posterunki odstępowe obsługiwane na liniach z półsamoczynną bokadą liniową nazywają się posterunkami blokowymi, a na liniach z telefonicznym zapowiadaniem – posterunkami odstępowymi telefonicznymi.
Na liniach z samoczynną blokadą liniową funkcje posterunków odstępowych spełniają samoczynne semafory odstępowe.
Posterunek pomocniczy jest urządzony na szaku przy odgałęzieniu bocznicy tylko w celu umożliwienia wjazdu pociągu bocznicowego na bocznicę i zgłoszenia, że tor szlakowy, po którym, jechał pociąg, jest wolny względnie wyjazdu pociągu z bocznicy. Posterunek pomocniczy nie jest wyposażony w semafory i bierze udział w zapowiadaniu tylko pociągów obsługujących bocznicę, przy której się znajduje.
Posterunek osłonny jest urządzony na szlaku dla osłony miejsca skrzyżowania w jednym poziomie dwóch linii kolejowych, linii kolejowych z linią tramwajową, splotu torów, mostu zwodzonego lub obrotowego. Posterunek ten nie bierze udziału w zapowiadaniu ruchu pociągów na szlaku (odstępie). Posterunek osłonny może być urządzony przy przejściu ze szlaku dwutorowego w jednotorowy lub z jednotorowego w dwutorowy, o ile nie zachodzi potrzeba urządzenia tam posterunku odgałęźnego lub odstępowego.
Do punktów ekspedycyjnych zalicza się: przystanki osobowe, ładownie i bocznice.
Przystanek osobowy jest miejscem na szlaku, w którym rozkładowo zatrzymują się wyznaczone pociągi, do wsiadania i wysiadania podróżnych. Przystanek osobowy może być urządzony również na posterunku odgałeźnym, bocznicowym odstępowym, osłonnym lub na stacji zamkniętej dla potrzeb technicznych.
Ładownia jest torem (torami) kolejowymi, odgałęziającymi się od toru szlakowego, przeznaczonym do podstawiania, do załadowania lub wyładowania wagonów towarowych i ich zabierania.
Bocznica jest to punkt handlowy przy odgałęzieniu toru na szlaku lub stacji, przeznaczony do użytku posiadacza bocznicy w celu obsługi przez transport kolejowy
To by było na tyle, jeśli chodzi o dzisiejsze zagadnienie. Wiem, że dużo czytania dzisiaj no ale w końcu na lekcjach (również tych kolejowych) trzeba troszkę się pouczyć 😉
W następnym poście opowiem Wam o posterunkach technicznych. Do zobaczenia niebawem.
